ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΑΚΑΝΘΩΔΗ ΑΛΕΥΡΩΔΗ
Στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας του Τμήματος Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με την τοπική κοινωνία της Άρτας και του πρωτογενούς τομέα της ευρύτερης περιοχής της Περιφέρειας Ηπείρου και των όμορων περιοχών, την Τρίτη 25 Απριλίου 2023 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στη βιβλιοθήκη του Campus στους Κωστακιούς Άρτας ενημερωτική ημερίδα με θέμα «O μαύρος ακανθώδης αλευρώδης Αleurocanthus spiniferus. Υφιστάμενη κατάσταση, Έρευνα, Αντιμετώπιση».
Την εκδήλωση οργάνωσε το Εργαστήριο Παραγωγικής Γεωργίας & Φυτουγείας του Τμήματος Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με στόχο την ενημέρωση των εσπεριδοκαλλιεργητών της Ηπείρου αλλά και όμορων περιφερειών, γεωπόνων (ελεύθεροι επαγγελματίες, γεωπόνοι στα τμήματα Φυτουγείας όλων των ΔΑΟΚ της Ηπείρου, γεωπόνοι του Περιφερειακού Τμήματος Φυτοπροστασίας και Ποιοτικού Ελέγχου Ιωαννίνων). Την εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί καλλιεργητές, φοιτητές και μέλη ΔΕΠ-ΕΔΙΠ-ΕΤΕΠ του τμήματος Γεωπονίας του Παν. Ιωαννίνων, καθώς και πολλοί άλλοι ενδιαφερόμενοι. Χαιρετισμό στην εκδήλωση απεύθυνε ο Υφυπουργός Αγροτ. Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Γ. Στύλιος, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηπείρου κ. Β. Ψαθάς και ο Κοσμήτορας της Σχολής κ. Αν. Τσίνας.
Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Δ. Περδίκης (εντομολόγος), οι Διευθυντές Ερευνών του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (ΜΦΙ), κ. Δ. Παπαχρήστου και κ. Π. Μυλωνάς (εντομολόγοι) και η κα. Β. Μαυροειδή, υπεύθυνη στο τεχνικό τμήμα της Βayer Hellas με τους συνεργάτες κ. Γ. Σχοινά και Ε. Σταματέλο.
Το πρόβλημα στις εσπεριδοκαλλιέργειες έχει προκύψει τα τελευταία 5-6 έτη με την είσοδο και εξάπλωση του επιζήμιου εντόμου καραντίνας, του μαύρου ακανθώδη αλευρώδη σε πολλές καλλιέργειες της περιοχής. Οι δυσκολίες στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του προκύπτουν, αφενός γιατί πρόκειται για οργανισμό καραντίνας και συνεπώς υπάρχουν συγκεκριμένοι Εκτελεστικοί Κανονισμοί με σαφείς οδηγίες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που πρέπει να εφαρμόζονται τόσο από τους καλλιεργητές όσο και από τους γεωπόνους των κατά τόπους ΔΑΟΚ, αφετέρου υπάρχει μικρή διαθεσιμότητα εκλεκτικών εντομοκτόνων που μπορούν να εφαρμόζονται (για την προστασία των ωφέλιμων εντόμων) ενώ πολλά δραστικά εντομοκτόνα έχουν αποσυρθεί.
Οι εισηγήσεις όλων των ομιλητών ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και κατατοπιστικές. Αρχικά αναφέρθηκαν στην βιολογία, εξάπλωση και οικονομική σημασία του Μαύρου ακανθώδη αλευρώδη των εσπεριδοειδών και στα σοβαρά προβλήματα που προκαλεί (εισηγητής κ. Δ. Περδίκης) ενώ οι εισηγήσεις των ερευνητών του ΜΦΙ (κ. Δ. Παπαχρήστου, κ. Π. Μυλωνά) αφορούσαν τις ερευνητικές προσπάθειες που γίνονται για την κλασική βιολογική του καταπολέμηση με την εισαγωγή από άλλες χώρες ωφέλιμων παρασιτοειδών (φυσικών εχθρών), την εκτροφή τους στη χώρα μας και την εξαπόλυσή τους σε συνθήκες αγρού. Τέλος, εκ μέρος της Βayer Hellas, η κα. Β. Μαυροειδή και οι συνεργάτες της στην εισήγησή τους αναφέρθηκαν στις άμεσες λύσεις φυτοπροστασίας που υπάρχουν για το Μαύρο Ακανθώδη Αλευρώδη των εσπεριδοειδών με εφαρμογή διαθέσιμων και αποτελεσματικών εκλεκτικών εντομοκτόνων που δεν προκαλούν τοξικότητα στα ωφέλιμα έντομα.
Μετά το τέλος των εισηγήσεων ακολούθησαν ουσιαστικές παρεμβάσεις από τον Προϊστάμενο του Περιφερειακού Κέντρου Φυτοπροστασίας & Ποιοτικού Ελέγχου Ιωαννίνων κ. Χ. Ρούκο αλλά και από γεωπόνους που δραστηριοποιούνται στην Ήπειρο και έχουν ασχοληθεί ερευνητικά με την καταπολέμηση του επιζήμιου αλευρώδη. Ακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση από τους παρευρισκόμενους (γεωπόνους και καλλιεργητές) για πάνω από μία ώρα, ενώ εκ μέρους των εσπεριδοκαλλιεργητών τέθηκαν πολλές διευκρινιστικές ερωτήσεις ουσίας προς τους ομιλητές.
Τα γενικά συμπεράσματα που απορρέουν από την πολύ σημαντική αυτή ημερίδα για τον Μαύρο Ακανθώδη Αλευρώδη, συνοψίζονται στα εξής:
- Στις εσπεριδοκαλλιέργειες του Νομού Άρτας αλλά και των άλλων όμορων νομών, ο μαύρος ακανθώδης αλευρώδης (έντομο καραντίνας) έχει εγκατασταθεί σε μεγάλους πληθυσμούς και έχει προκαλέσει μεγάλες ζημιές.
- Εκτός από τα εσπεριδοειδή, το έντομο έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα και σε άλλα φυτικά είδη και κυρίως στο αστικό και περιαστικό πράσινο της Άρτας. Έχει μεγάλο αριθμό φυτών-ξενιστών, και πιθανόν να δημιουργήσει παρόμοια προβλήματα και σε άλλες σημαντικές καλλιέργειες της περιοχής (αμπέλι, πυρηνόκαρπα, κλπ).
- Η μόνη λύση που θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα είναι η εύρεση και εισαγωγή κατάλληλων ωφέλιμων παρασιτοειδών από άλλες χώρες που έχουν αντιμετωπίσει προγενέστερα το πρόβλημα.
- Το ΜΦΙ σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων έχει κάνει ήδη προσπάθειες εισαγωγής και εκτροφής τέτοιων ωφέλιμων εντόμων, χωρίς όμως αποτέλεσμα μέχρι τώρα. Οι προσπάθειες συνεχίζονται, τα πρώτα όμως αποτελέσματα ως προς την επιτυχή εισαγωγή, εκτροφή και εξαπόλυση ωφέλιμων εντόμων στις καλλιέργειες αναμένονται μετά από 2-3 έτη.
- Οι εσπεριδοπαραγωγοί άμεσα αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα ως προς την διαθεσιμότητα κατάλληλων και εκλεκτικών εντομοκτόνων που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Τα λίγα σκευάσματα που κυκλοφορούν είτε έχουν μεγάλο κόστος που δεν μπορούν να το επωμιστούν οι παραγωγοί με την τρέχουσα τιμή διάθεσης του προϊόντος, είτε είναι λιγότερο αποτελεσματικά και απαιτούν πολλές εφαρμογές. Οι εταιρείες Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων δοκιμάζουν και πολύ σύντομα στην αγορά θα είναι διαθέσιμα περισσότερα εκλεκτικά εντομοκτόνα. Σε κάθε περίπτωση η αντιμετώπιση του παθογόνου για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει να γίνεται συντονισμένα από όλους τους παραγωγούς και όχι μεμονωμένα.
- Για την μείωση των προβλημάτων που προκαλεί ο αλευρώδης, οι εσπεριδοπαραγωγοί θα πρέπει να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα στις καλλιέργειές τους που στόχο έχουν την αποφυγή ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη μεγάλων πληθυσμών του εντόμου στις καλλιέργειές τους. Τέτοια μέτρα είναι
- Κατάλληλο κλάδεμα των δένδρων (όχι αυστηρό, αφαίρεση εσωτερικής βλάστησης) με στόχο την αποφυγή υπερβολικής νέας βλάστης και λαίμαργων βλαστών που θα αυξήσουν τους πληθυσμούς του εντόμου.
- Αποφυγή υπερβολικής αζωτούχου λίπανσης (για τον ίδιο λόγο) ή εφαρμογή της σταδιακά σε 2-3 δόσεις.
- Χρήση υγιούς πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού.
- Αποφυγή μετακίνησης μολυσμένου φυτικού υλικού (φυτωριακό υλικό, καρπούς από μολυσμένα δένδρα, άνθη).
- Κλάδεμα και καύση προσβεβλημένων κλαδιών.
- Συστηματικό έλεγχο των καλλιεργειών για τη διαπίστωση τυχόν συμπτωμάτων και άμεση ενημέρωση των αρμόδιων φυτοϋγειονομικών υπηρεσιών (ΔΑΟΚ και ΠΚΠΦΠ&ΦΕ) σε περίπτωση εντοπισμού τους.
- Επεμβάσεις με ήπια προς τα ωφέλιμα έντομα φυτοπροστατευτικά προϊόντα στα αρχικά στάδια της προβολής καθώς και κατά τη χειμερινή περίοδο έως την άνοιξη, πριν την εμφάνιση των ενηλίκων. Είναι πολύ σημαντικό οι φυτοπροστατευτικές επεμβάσεις για να είναι αποτελεσματικές να γίνονται έγκαιρα και στοχευμένα.
- Οι παραγωγοί να μην φοβούνται να ενημερώνουν άμεσα τις τοπικές υπηρεσίες (Τμήμα Φυτουγειονομικού Ελέγχου των ΔΑΟΚ κάθε νομού) για την εμφάνιση στις καλλιέργειές τους του επιζήμιου εντόμου, ώστε να γίνει σωστή διάγνωση αλλά και συνολική οριοθέτηση της γεωγραφικής εξάπλωσης του πληθυσμού του εντόμου, με στόχο τη συντονισμένη διαχείρισή του.
- Το εργαστήριο Παραγωγικής Γεωργίας & Φυτουγείας του Τμήματος Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διαθέτει έμπειρη ερευνητική ομάδα και διαγνωστικό κέντρο Φυτοπαρασίτων με σύγχρονες μεθόδους. Πραγματοποιεί εδώ και χρόνια εφαρμοσμένη έρευνα σε πολλές καλλιέργειες (ελιά, ακτινίδιο, αμπέλι, εσπεριδοειδή, κλπ) της ευρύτερης περιοχής στον τομέα της φυτοπροστασίας με σύγχρονες μεθόδους και έχει αναπτύξει σημαντικές συνέργειες με άλλα πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Είναι πάντα διαθέσιμο για έρευνα και μεταφορά τεχνογνωσίας στον πρωτογενή τομέα της ευρύτερης και όχι μόνο περιοχής.
Τα μέλη του Εργαστηρίου Παραγωγικής Γεωργίας και Φυτουγείας του Τμήματος Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Πατακιούτας Γεώργιος, αναπληρωτής Καθηγητής
Υφαντή Παρασκευή, ΕΔΙΠ
Μαντζούκας Σπυρίδων, Εντομολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης
Δήμου Δήμητρα, Επιστημονικός Συνεργάτης
